„Pośród ciemności i manipulacji. pod presją ciągłej indoktrynacji, jest taka zasada, nie każdy ją zna: wolność zaczyna się tam, gdzie kończy się strach. Gdybyś przypadkiem chciał mnie posłuchać, jedną drobną radę mam dla ciebie: Jeśli chcesz zmieniać świat, zacznij od siebie”. Tak przed laty śpiewał w mrocznych, obskurnych klubach (a nigdy w radio czy telewizji) punkowy zespół Dezerter. To było tuż po czasach PRL, gdy w Polsce panował tzw. dziki kapitalizm, mafia miała się dobrze, system pełny był korupcji, a przyszłość jawiła się jasno jedynie dla cwaniaczków, którzy nachapali się we wcześniejszej epoce i dzięki swoim koneksjom potrafili się szybko „ustawić” w nowej rzeczywistości. Wtedy to, o co nawoływało kontrkulturowe środowisko punkowe (czyli m.in. o to, aby być wolnym, niezależnie myśleć, nie dać się stłamsić, uwolnić z systemu, samemu wpływać na rzeczywistość) było znienawidzone, uważane za niebezpieczne i odrzucane jako zbyt skrajne.
Dziś zaś – w niezwykle niepewnych czasach, z wojną za miedzą, w okresie dochodzenia do władzy skrajnie prawicowych polityków, kryzysu praw człowieka i u progu kolejnych przełomów (np. związanych z inwigilacją, ze sztuczną inteligencją, monopolizacją handlu, załamywania się systemu ochrony zdrowia i edukacji, itd.) – do głosu dochodzi nowa duchowość i związany z nim samorozwój, a wraz z nimi wielkie hasło Mahatmy Gandhiego „Bądź zmianą, którą chcesz widzieć w świecie”. Problem w tym, że wiele osób zauroczonych hinduizmem, medytujących, oczyszczających się albo tych zafascynowanych pogaństwem, szamaństwem, magią, medycyna naturalną, szeroko pojętą etnicznością często łyka religie, praktyki, ideologie i nowe doświadczenia bez przygotowania, kontekstu, pogłębionej edukacji i większego zastanowienia. Po prostu wpadają w te nowe światy bezkrytycznie. I przez to de facto nigdy nie sięgną większej głębi.
W myśleniu o przyszłości, szczególnie tej obarczonej kryzysem człowieczeństwa i powszechnym lęku ludzi przed ludźmi, warto zapytać, gdzie na tej osi poszukiwań – od miejskich subkultur przez religie Wschodu aż po zakorzenione w ludowości szamaństwo – jest butoh, taniec ciemności?
Jego twórcy silnie kontestują rzeczywistość, często używają na scenie niezwykle silnych środków wyrazu (w tym tych naruszających rozmaite tabu), prowokują nas nie tylko do myślenia, ale i do czucia. Jest w tym głęboki sens, bo butoh uczy nas, że aby być sprawczym trzeba być najpierw współczującym i współodczuwającym. Żeby wejść w zmianę, dokonać przełomu, zacząć jakąś nową drogę najpierw trzeba skontaktować się z samym sobą, nie tylko w łagodności, wyciszeniu, kadzidłach czy dźwiękach grających mis, ale i podczas silnych, gwałtownych skrajnych emocji.
Butoh to żywe przeżycie, żywe i dla twórcy, i dla odbiorcy. To jest przeżycie wspólnotowe, często wcale nie spokojne, a wstrząsające, burzliwe, mocne. Sztuka ta jest więc daleka – w moim odbiorze – od medytacji. Jego twórcy prowokują nas do zajrzenia w ciemne zakamarki własnej duszy, własnej psychiki. Co będzie z nami później, po zakończeniu performance’ów i wyjściu z teatru? To zależy już tylko od nas. Zbliżywszy się do ogromu, ciemności, chaosu czy zmiany, zawsze przerażającej, możemy oczywiście wycofać się do własnej strefy komfortu, do tego, żeby było tak jak było (nawet jeśli było źle). Ale zanim to zrobimy, pamiętajmy, że „wolność zaczyna się tam, gdzie kończy się strach”.
Pierwszy krok w pokonywaniu drogi można zrobić idąc na 7. edycję Butohpolis – Międzynarodowy Festiwal Sztuki Butoh, która odbędzie się pod hasłem „Śnienie nowego świata” (23-27 kwietnia 2025 r., Warszawa). Zaproszeni w tym roku twórcy (Paula Jeanine Bennett, Josef Ka, Amélie Ravalec, Agata Sokół, Monika Wachowicz – Studio Wachowicz/Fret, Sylwia Hanff – Teatr Limen Butoh, ELF – Ichihara Akihito & Konoka Hyakuna, Paul Michael Henry, Milito) chcą nam zaproponować alternatywę wobec przeżywanego przez nas lęku o przyszłości – ma być inaczej, delikatniej, czulej. Ale nie tylko...
Butoh obudzi w nas to, co skrywamy.
Gotowi na nowy świat?
Sandra Wilk, Strona Tańca
STRONA TAŃCA PRZYJĘŁA PATRONAT MEDIALNY NAD 7. BUTOHPOLIS - MIĘDZYNARODOWYM FESTIWALEM SZTUKI BUTOH 2025
DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ O BUTOHPOLIS: Strona Tańca - Festiwal Butohpolis
Więcej informacji:
FESTIWAL BUTOHPOLIS NA FACEBOOKU: www.facebook.com/Butohpolis
SZCZEGÓŁOWE INFORMACJE O BUTOHPOLIS NA STRONIE TAŃCA: Strona Tańca - Festiwal Butohpolis
