Podczas kolejnej odsłony „Centralnej Sceny Tańca” Fundacji Artystycznej Perform pierwszy raz w Warszawie zobaczyliśmy „Lithos” w reżyserii i choreografii Jacka Owczarka. Spektakl powstał w ramach programu „Przestrzenie Sztuki”, a zrealizowano go z udziałem młodych zawodowych tancerzy tuż po studiach. Jego pokaz 24 listopada 2022 r. na scenie Mazowieckiego Instytutu Kultury jeszcze nie zapowiada żadnego cyklu gościnnych występów z tanecznymi produkcjami powstałymi w ośmiu miastach wspieranych przez ten ministerialny program, ale jest jaskółką, który może taki proces zwiastować.
Byłoby to nawet symboliczne, bo słowo „lithos” oznacza w języku starogreckim kamień, a jednym z kontekstów zajmujących twórców łódzkiego spektaklu był „Mit Syzyfa” Alberta Camus kierujący naszą uwagę nie tyle na szybkie osiągnięcie celu, a na istotę samej drogi, podejmowania nieustannego wysiłku, jaki sam w sobie może być oczyszczający.
„Lithos” Jacka Owczarka ma niewiele scen zbiorowych, choreograf swój fokus skierował bowiem na indywidualną pracę z tancerzami, próbując odkryć ich osobiste preferencje ruchu, możliwości, umiejętności. Dzięki temu na pierwszy plan została wybita walka pojedynczej jednostki, która w chwilach próby musi sobie radzić sama, a z grupą, zespołem, społeczeństwem styka się i współpracuje jedynie od czasu do czasu. Spektakl pełny jest więc solowych sekwencji, często rozgrywających się równolegle, w różnych miejscach sceny - dawało to wrażenie odpowiednika cyfrowych i życiowych „baniek informacyjnych”, „baniek społecznych”. Tancerki gięły się w tych swoich solach czasem w niebywały wręcz sposób, jedna z nich obracała nogę w stawie tak, że patrzący niemal odczuwał ból, a wszystko to po to by uświadomić nam jak każdy jest inny i jak istotne jest piękno zmagania się z samym sobą. Całość tej historii miała charakter nielinearny, bohaterowie samotnie lub wspólnie próbowali osiągnąć swój cel, lecz ciągle upadali (liczne elementy floor work, za co należą się szczególne uznania), by podnosić się i próbować od nowa.
„Lithos” dzięki swojemu nastrojowi i witalności przypomniał mi całkowicie sformalizowany ruchowo spektakl Lubelskiego Teatru Tańca „If/Then” w choreografii Joe Altera, którego był absolutną przeciwnością. W „If/Tnen” scena była podzielona na równe kwadraty i więziła w swoich wydzielonych przestrzeniach wykonawców mających w każdym z kwadratów wykonywać określone gesty, liczących tempo, kroki i czas, tworzący coś w rodzaju tanecznego wzoru matematycznego. Z kolei w w spektaklu wyprodukowanym przez łódzką Materię mieliśmy taniec znajdujący się po przeciwnej stronie barykady – białe linie wyklejone na scenie zniknęły, podobnie jak jakakolwiek formalizacja ruchu – tutaj bohaterowie doskakiwali do siebie w przypływie nagłych emocji, formowali się w grupy, które potem się rozpadały, by po chwili znowu próbować indywidualnego lub zespołowego „podejścia”. „Lithos” to więc także opowieść o dynamice i cechach przypisywanych młodości.
Nieoczywisty był jednak finał projektu Owczarka, w którym jego młodzi bohaterowie w końcu znaleźli się wszyscy razem w uniesionym rogu sceny, ale… stanęli w tym kącie z podniesionymi w górę rękoma. Czyżby nie było już dla nas żadnej nadziei? Nawet w młodych, w których działaniu niemal zawsze tkwi siła wielkich społecznych zmian? Jak to?
Sandra Wilk, Strona Tańca
„Lithos”, choreografia i reżyseria: Jacek Owczarek, współpraca: Witold Jurewicz, dramaturgia: Elżbieta Chowaniec, wykonanie: Kacper Klimczak, Justyna Olczak, Zuzanna Wojciechowska, Martyna Wójcik, Ulyana Zaruba, w procesie tworzenia spektaklu brała udział również Julianna Walczak, muzyka: Pimon Lekler, scenografia: Wojciech Stefaniak, koncepcja kostiumów i reżyseria światła: Katarzyna Stochalska, konsultacje merytoryczne: Paweł Skalski, koordynacja: Teofila Włodarczyk, produkcja: Materia, premiera: 02.10.2021, Sala Koncertowa Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, pokaz w ramach: Centralna Scena Tańca w Warszawie, edycja III, organizator: Mazowiecki Instytut Kultury, Fundacja Artystyczna PERFORM, pokaz: Mazowiecki Instytut Kultury, 24.11.2022
Spektakl powstał w ramach projektu Przestrzenie Sztuki, finansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca oraz Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego. Operator: Materia, partnerzy: Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi, Miejska Strefa Kultury – Polski Ośrodek Sztuki, Urząd Miasta Łodzi.
