Międzynarodowy Festiwal Sztuki Tańca i Performansu Ciało/Umysł 2020 rozpoczął się premierowym pokazem „TransFormBeeing” w otwartej przestrzeni Parku Agrykola. Spektakl ten, według koncepcji Iwony Olszowskiej był improwizacyjno-emocjonalnym procesem przeżywania i uwalniania emocji poprzez ruch.
Aby jednak dobrze zrozumieć czego właściwie byli świadkami (i uczestnikami) odbiorcy trzeba najpierw sięgnąć do głównej metody pracy Olszowskiej, która od lat zajmuje się techniką Body Mind Centering (BMC). W ogromnym skrócie i uproszczeniu polega ona na zdobyciu umiejętności czerpania zmysłowego doświadczenia z otaczającego nas świata i przekładania go na ruch oraz na nauce świadomości ciała – tego jak funkcjonuje, jak oddycha, jak się porusza. Samo „TransFormBeeing” powstało w efekcie warsztatu z tancerzami prowadzonymi właśnie z wykorzystaniem BMC, a dodatkowo było swoistym podążaniem za ideami „matki tańca współczesnego” Isadory Duncan. Duncan obalając kanon baletowy i odrzucając go w całości – zaproponowała formę tańca wyzwolonego, opartego na wyzwoleniu emocji w naturalnym, a nie skodyfikowanym (jak w balecie) ruchu.
– Isadora miała bolesne doświadczenia: straciła dzieci, opuszczali ją ukochani, zostawała bez środków do życia, ale nie zatapiała się w tych tragediach. Przekładała je na ruch, by transformować mrok i ból na piękno – wyjaśnia Iwona Olszowska, co przy okazji tłumaczy nam sam tytuł jej spektaklu. – Trudne doświadczenia można zamrozić w sobie, co powoduje destruktywną wewnętrzną podróż, albo pozwolić sobie na tzw. motoring out – uwolnienie napięć poprzez ruch. Ciało przyjmuje formy i dynamikę, które są swego rodzaju wyprowadzaniem na zewnątrz zablokowanego doświadczenia.
Tancerze zaproszeni do projektu „TransFormBeeing” poszukiwali w sobie właśnie tych zablokowanych najmocniejszych emocji i przeżyć, by później przełożyć je na ruch i taniec. Co ciekawe, Iwona Olszowska zaproponowała na samym początku tego spektaklu intensywne doświadczenie dla samych widzów, którzy zostali zaproszeni do spaceru z zamkniętymi oczami po kładce biegnącej ponad wielopasmową aleją Armii Ludowej. Przejście ponad jadącymi samochodami, po drżącej od wibracji powierzchni, musiało być dla wszystkich uczestników bardzo silnym bodźcem i dobrze wprowadzało ich w to, co później obserwowali w wykonaniu dziewiątki tancerzy w Parku Agrykola.
Ale jest jeszcze coś. Jest w tym początku jeszcze niesamowita wartość dodana. Pochodząca z Krakowa Iwona Olszowska nie wie bowiem o czymś, co udało jej się przy tej otwierającej projekt sekwencji zrobić – a mianowicie o tym, że na tej właśnie kładce znajduje się niemal już niewidoczny, wyblakły napis „Obudźcie się. 19.10.2017”. To fragment z manifestu Piotra Szczęsnego (tzw. Szarego Człowieka), który 19 października 2017 roku dokonał aktu samospalenia przed Pałacem Kultury i Nauki w sprzeciwie wobec destrukcyjnym działaniom władzy. Piotr Szczęsny zmarł dziesięć dni później, a przez te dni walki lekarzy o jego życie aktywiści obywatelscy namalowali na ulicach Warszawy setki fragmentów pozostawionego przez niego politycznego manifestu. A ten wyblakły napis na kładce przy Agrykoli jest ostatnim zachowanym. Dlatego też przejście przez niego widzów z zamkniętymi oczami miało swoje dodatkowe, niezwykle silne, znaczenia. Widok „ślepców” idących po słowach „Obudźcie się”, po słowach człowieka, który oddał swoje życie za demokrację – był naprawdę wstrząsający i niezwykle wielowymiarowy. Pasował też bardzo do idei spektaklu i przyjętej metody pracy.
Dalsze części „TransFormBeeing” rozgrywały się w rozmaitych częściach Parku Agrykola, a publiczność była ciągle czynnie angażowana. Wręcz musiała być wewnątrz tego spektaklu, by go oglądać. Kiedy tancerze kładli się na ziemi, aby poczuć chłód wciąż jeszcze pięknie zielonej trawy, widzowie też musieli być blisko niej, gdy tancerze wchodzili na teren zalesionej skarpy – aby coś zobaczyć, trzeba się było zbliżyć do drzew. Aby przejść do kolejnego pola gry trzeba było pokonać chodnik usłany rajskimi jabłkami, które niedawno spadły z drzew, i tak dalej, i tak dalej. W zasadzie całe podążanie za spektaklem przynosiło publiczności jej własne, namacalne doświadczenia i być może budziło w niej także osobiste wspomnienia.
Spektakl był niezwykle oniryczny, rozgrywał się w różnych przestrzeniach z różnym natężeniem, tak jakbyśmy przechodzili z jednej fazy snu w inną. Nie dziwi więc, że sączył się powoli przez aż dwie godziny, co mogło to być trudne percepcyjnie dla widzów nieprzyzwyczajonych do obserwacji rozwijania się procesu twórczego oraz do… ciszy. Mam jednak nadzieję, że przynajmniej część publiczności została wciągnięta w tę intymną opowieść.
Sandra Wilk, Strona Tańca
„TransFormBeeing”, choreografia: Iwona Olszowska, taniec: Ilona Gumowska, Anna Haracz, Zuzanna Kasprzyk-Molenda, Aleksandra Krajewska, Angelika Mizińska, Agnieszka Noster, Sylwia Pawluk, Piotr Skalski, Aneta Zwierzyńska, Międzynarodowy Festiwal Sztuki Tańca i Performansu Ciało/Umysł 2020, organizator: Fundacja Ciało/Umysł, premierowy pokaz projektu społeczno-artystycznego site-specific, Park Agrykola, 12.09.2020
