Pandemia, która organizacyjnie, artystycznie czy ekonomicznie mrozi produkcję spektakli i organizację ich pokazów, jest jednocześnie katalizatorem zmian, na które czekaliśmy całymi latami. Jesteśmy świadkami wymuszonego przewartościowania priorytetów, co objawia się np. silnym zwróceniem uwagi organizatorów wydarzeń tanecznych na prace polskich twórców; naciskiem na działania edukacyjne (także te sięgające do historii tańca) czy wzmożoną realizacją projektów cyfrowych.
Doskonałym przykładem takich zmian jest Międzynarodowy Festiwal Sztuki Tańca i Performansu Ciało/Umysł – cenione przez krytyków, media i publiczność wydarzenie, które pokazywało prace konceptualne z całego świata, dając szansę pokazania się na jego scenach jedynie nielicznym polskim wykonawcom. W tym roku Ciało/Umysł niemal cały nacisk kładzie na rodzimą sztukę i niniejszym na naszych oczach dzieje się historia.
Pierwszą propozycją są reportaże Anny Sańczuk „Prosto z wnętrza. Portret i proces”. Dzięki nim zaglądamy do domów tancerzy i choreografów [autorów premier zaplanowanych na C/U 2020 – przyp.], gdzie podczas rozmów przy kawie prowadząca próbuje swoich rozmówców wypytać o styl życia, treningi, wspomnienia, główną ideę pracy, ale też o szerokie inspiracje powodujące twórcami. Ale ciekawszą odsłoną tego cyklu jest zaglądanie przez Sańczuk na próby do spektakli, czyli pokazywanie na ekranie samego procesu tworzenia, co możemy zobaczyć np. w odcinku poświęconemu choreografii „Drama” Pawła Sakowicza.
Drugą cyfrową ofertą festiwalu jest cykl „Re:Isadora. Do posłuchania” tworzony pod redakcją Hanny Raszewskiej-Kursy. To zbiór esejów o Isadorze Duncan (1877–1927), która jest patronką tegorocznej edycji Ciała/Umysł. Teksty, których widzowie mogą wysłuchać, pokazują nowe interpretacje, konteksty czy historyczne głosy prasy na temat „matki tańca współczesnego”. Dzięki nim możemy spróbować zrozumieć nie tylko to, jak doszło do rewolucji w sztuce i złamania kanonu baletowego, ale też jakie dzisiaj ma znaczenie „taniec wyzwolony”, jak jest interpretowany i wykorzystywany w praktyce. Fenomen artystyczny, społeczny i kulturowy legendarnej reformatorki tańca pokazany jest w„Re:Isadora…” z różnych perspektyw, np. feminizmu, a w swoich słuchowiskach opowiedziały już nam o nim Emilia Cholewicka, dr Alicja Iwańska („Piękno prostych ruchów” – bardzo polecam ten odcinek), Katarzyna Wolińska i Hanna Raszewska-Kursa, a przed nami jeszcze spojrzenie Magdaleny Przybysz…
Wreszcie ostatnia propozycja – „21 lekcji tańca na XXI wiek”, czyli cykl tworzony przez tancerzy i dla tancerzy. Tak w każdym razie go odbieram, bo to seria nagrań wideo, w których polscy artyści proponują innym konkretną praktykę czy ruch w ich mniemaniu „mający moc zmieniania świata”. Dla mnie – osoby nietańczącej – to mało zrozumiały punkt wyjściowy, ale być może jest on świetnie odczytywany i interpretowany przez praktyków.
Wiem natomiast, że cykl ten jest dobrze odbierany przez tancerzy. Niemniej, nawet jeśli nie jest się twórcą to i tak można z „21 lekcji tańca…” wiele wartościowego wyciągnąć dla siebie. Ciekawym jest przyglądanie się nawet samej formie, jaką twórcy wybrali do tej „szkoły wideo”. Podam dwa przykłady. Rafał Dziemidok opisujący praktykę myślenia o sobie jak o kamieniu dążącym do bezruchu, o kamieniu, który w ruch wprowadza ktoś inny (lub sami się w niego wprowadzamy) – w ogóle nie zdecydował się pokazać siebie na ekranie. Proponując coś w rodzaju formy medytacyjnej nauki, gdzie trzeba samemu zdecydować jak przerwać swój bezruch, czyli filozoficznie, intelektualnie i praktycznie zdecydować, który ruch będzie tym pierwszym i dlaczego akurat ten – Dziemidok uznał obraz jako irrelewantny, nieistotny dla komunikatywnej funkcji swojego przekazu, myśli, wypowiedzi. Z kolei Karol Tymiński zamyka się w pokoju, by opowiedzieć o czasie, o rozpadzie narracji (jednostki) czy walce z uzależnieniem od smartfona i sposobach funkcjonowania w tzw. małej percepcji, jako strategii działania w okresie pandemii. Pasuje do tych spostrzeżeń obraz z jednej kamery i jego minimalistyczna forma, bo skoro mówimy o dzieleniu życia na najmniejsze elementy, o ograniczeniu aktywności (w izolacji) do najprostszych działań i do najprostszych informacji, to opracowana z fantazją choreografia stałaby w jawnej sprzeczności do przekazywanej treści…
Wszystko to sprawia, że propozycja E-sceny festiwalu Ciało/Umysł 2020 jest zupełnie inna niż dotychczasowa, wciąga ona publiczność w sam środek procesu twórczego i zmusza do jego analizy.
Czy będzie to miało swoje odzwierciedlenie także podczas pokazów scenicznych? Zobaczymy. W części teatralnej zaplanowano cztery polskie premiery: Iwony Olszowskiej, Ilony Trybuły, Pawła Sakowicza i Marty Ziółek. Dodatkowo pierwszy raz w Polsce zostaną wystawione dwa spektakle zagraniczne – „Isadora Duncan” Jérôme’a Bela i „Collected Screams” Sarah Vanhee.
Sandra Wilk, Strona Tańca
E-scena 19. Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Tańca i Performansu Ciało/Umysł 2020
29.08.2020
Program pokazów Ciało/Umysł 2020:
„TransFormBeeing” Iwony Olszowskiej – 12.09, godz. 16.00, CSW – Zamek Ujazdowski
„Piękno jak powietrze” Ilony Trybuły – 14.09, godz. 19.00, CSW – Zamek Ujazdowski
„Drama” Pawła Sakowicza – 26.09, godz. 18.30 i 27.09, godz. 18.00, STUDIO teatrgaleria
„Monstera” Marty Ziółek – 9.10, godz. 19.00 i 10.10, godz. 15.00, STUDIO teatr galeria
„Isadora Duncan” Jérôme’a Bela – 26.09 i 27.09, godz. 20.00, STUDIO teatr galeria
„Collected Screams” Sarah Vanhee – 2.10, godz. 19.00, Komuna/Warszawa
