Premiery młodych. O projekcie „StartUp – Scena dla Młodych (2020)” – podsumowanie

Premiery młodych. O projekcie „StartUp – Scena dla Młodych (2020)” – podsumowanie
Efekty zainicjowanego przez Centrum Teatru i Tańca w Warszawie programu „StartUp – Scena dla Młodych” warte są uwagi nie tylko w bieżących podsumowaniach wydarzeń. Bowiem dwie premiery, które w ramach tej inicjatywy powstały są jednymi z ciekawszych koncepcyjnie spektakli, jakie mogliśmy obejrzeć na warszawskim rynku tańca w sezonie 2020. Młodzi artyści – niczym nie ograniczani, mający pełne wsparcie techniczne, miejsce do prób i środki na produkcję – zdecydowali się na poszukiwania w obszarach, jakich inni raczej nie dotykają, w pierwszym przypadku zajęli się recepcją i krytyką kondycji współczesnych artystów-celebrytów, a w drugim podjęli nie tylko studium ciała ale także opowiedzieli historię rodem z powieści czy filmu science-fiction. Obie prace („Symetria” i „Lagma”) poza swą eksperymentalną formą, są stosunkowo uniwersalne, ale mają do tego ważną i wspólną cechę – ich interpretacja może być wielokierunkowa, otwarta, szeroka.

„Symetria” Michała Przybyły od czasu swojej premiery (16.09.2020 w Służewskim Domu Kultury) przechodzi silną ewolucję. Dopracowano w niej przede wszystkim drugą część spektaklu, w której młodzi artyści – Dominik Więcek i Daniela Komędera-Miśkiewicz – zaczynają mówić na wyimaginowanej konferencji prasowej. Dzięki temu spektakl stał się o wiele bardziej komunikatywny, ale też silniej intryguje stawiając mocne pytania o kondycję współczesnych twórców, o sens konkursów tanecznych czy sportowych, o jakość wzorów przynoszonych do komunikacji masowej przez celebrytów.

Z kolei transmisja internetowa pokazu „Symetrii”, jaka po kilku miesiącach od powstania tej choreografii trafiła do programu 16. Międzynarodowego Festiwalu Tańca Zawirowania, dodała mu zaskakujących dodatkowych wartości. To nie jest tylko tylko kwestia dobrego sfilmowania szczegółów, których nie da się dostrzec na scenie teatralnej, ale także tego, co obrazem można wytworzyć nowego. Np. w początkowej scenie, gdy para artystów stoi w osobnych kręgach świetlnych, gdy jedno z nich się niemal nie rusza, a drugie tańczy swoją sekwencję – na ekranie widzimy nałożone na siebie półprzezroczyste obrazy, w efekcie tego rozwiązania widz intuicyjnie odczytuje je tak, jakby kobieta myślała w tym momencie o oddalonym od siebie mężczyźnie (i odwrotnie). Innym przykładem takiego elementu dodanego jest brak pewności cyfrowego odbiorcy o tym, czy będąca ważnym elementem „Symetrii” konferencja prasowa wygląda w teatrze tak samo, jak na komputerowym ekranie. Widz zatapia się w domysłach, czy gdyby siedział na widowni mógłby zadać wykonawcom własne pytanie czy też nie…

Drugi spektakl wyprodukowany w ramach programu „StartUp – Scena dla Młodych”, czyli „Lagma” stworzony przez Danę Chmielewską, Alicję Czyczel, Martę Szypulską i Aleksandrę Grykę – przyniósł niemałe zaskoczenie swoją formą ruchu, przypominającą niemal butoh i rozbudził wyobraźnię wielu widzów i recenzentów. Interpretacje tego spektaklu są tak szerokie, że sięgają od kosmosu aż po trwającą pandemię koronawirusa SARS-CoV-2.

Co ciekawe „Lagma” miała swoją premierę (16.11.2020), a jednocześnie jej nie miała – pierwsze wystawienie odbyło się w zamkniętym dla widzów Teatrze Studio w czasie tzw. małego lockdownu, ale transmisja live z tego wydarzenia musiała zostać z przyczyn technicznych przerwana. Publiczność mogła zobaczyć jedynie zmontowany film z tego przedstawienia, a więc czwórka artystek ma więc premierowe wystawienie przed widownią jeszcze przed sobą. Historia jaka wytworzyła się dookoła „Lagmy” dodaje jej wiele nowych szans promocyjnych, co w sumie dobrze wpisuje się w temat nieprzewidywalności, tajemniczości i niepewności, które cechują tę choreografię w jej warstwie fabularnej.

Cały spektakl, który raczej należy do gatunku performance, niż teatru tańca, został ciekawie skomponowany – ma wiele punktów zwrotnych i wciąga widza w swój nietypowy klimat – nie tylko obrazem, ale i dźwiękiem „chwytanym” z otoczenia. Szum mikrofonu, którym jedna z artystek kręci w powietrzu, brzmienie jego tarcia o podłogę i ściany, szumy, oddechy czy piski zbierane wprost z ciał performerów są komputerowo przetwarzane i budują wyjątkową warstwę dźwiękową. Taką, jakiej nie usłyszymy w realnym świecie.

Gdy do tego dodamy nietypowy ruch performerek, tajemniczą czarną materię, pod którą się skrywają i przesuwają po scenie, by narodzić się z niej w zupełnie innych postaciach – otrzymujemy nietypowy obraz, obraz, którego spodziewać się można było raczej po dojrzałych twórcach, a nie po tych, którzy są dopiero na początku swojej drogi.

Prace ze „StartUp – Scena dla Młodych” nie są rzecz jasna najlepszymi premierami sezonu – mieliśmy przecież fantastyczne „Sztuczne ciało” Łukasza Wójcickiego wystawione premierowo w ramach programu towarzyszącego 2. Kongresowi Tańca w Warszawie czy na przykład świetną premierę „Monstery” Marty Ziółek, którą zobaczyliśmy na 19. Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Tańca i Performansu Ciało/Umysł. Mieliśmy w tym sezonie wiele ciekawych choreografii, ale stworzone przez młodych twórców „Symetria” i „Lagma” wcale nie ustępują im miejsca. Wręcz przeciwnie – stają z nimi w szranki, jak równy z równym.

I jeszcze coś – Centrum Teatru i Tańca w Warszawie w swoim programie nie postawiło na produkcję kilkunastu etiud, które przeminęłyby po pierwszym lub drugim wystawieniu jak dziesiątki innych, ale zdecydowało się na zainwestowanie w stworzenie pełnowymiarowych spektakli. Spektakli, które mogą mieć swoje dalsze życie na rynku teatralnym i festiwalowym. A że efekty tego projektu są dobre – młodzi artyści dostali realną szansę na dystrybucję swoich choreografii zarówno w możliwości dalszych wystawień scenicznych, jak i w ich emisjach w wersjach filmowych. 

Sandra Wilk, Strona Tańca

„StartUp – Scena dla Młodych” – edycja 2020, program Centrum Teatru i Tańca w Warszawie. Wyprodukowane spektakle: „Symetria” Michał Przybyła, premiera: 16.09.2020 w Służewskim Domu Kultury; „Lagma” Dana Chmielewska, Alicja Czyczel, Marta Szypulska, Aleksandra Gryka, premiera: 16.11.2020 w zamkniętym dla publiczności Teatrze Studio (transmisja live przerwana), premierowa emisja wersji wideo: 22.11.2020